«معلولیت» فرصت شکوفایی در سایه عدالت اسلامی
آیه ۱۳ سوره حجرات به وضوح معیار کرامت انسانی را تقوای الهی میداند و هرگونه برتریطلبی بر اساس ویژگیهای جسمی یا ظاهری را نفی میکند. در این نگاه متعالی، معلولیت جسمی یا ذهنی نه تنها عاملی برای کاستن از ارزش انسان نیست، بلکه میتواند بستری برای تعالی روحی و آزمونی برای شکوفایی استعدادهای درونی باشد.
پیامبر رحمت(ص) با رفتار عملی خود، منشور حقوقی افراد دارای معلولیت را ترسیم کردند. انتصاب «عبدالله بن ام مکتوم» فرد نابینا به عنوان مؤذن و امام جماعت مسلمانان در مدینه، نمادی روشن از نگاه «توانمندیمحور» و اعتماد به ظرفیتهای این افراد در اسلام است. ایشان همواره بر تقویت روحیه و خودباوری تأکید داشتند و ترحم تحقیرآمیز را رد میکردند.
امیرالمؤمنین علی(ع) در عهدنامه مالک اشتر، تأمین نیازهای نیازمندان و افراد دارای معلولیت را از محل بیتالمال، یک تکلیف حقوقی و حکومتی میدانند. این فرمان، رویکرد اسلام را از سطح حمایت داوطلبانه به مسئولیتی نهادی ارتقا میدهد. همچنین، روایاتی مانند حدیث امام صادق(ع) که استجابت فریاد کمکخواهی مسلمان را جزئی از ایمان میداند، کمک به این افراد را در رده تعریف هویت اسلامی قرار میدهد.
ارکان حمایت مسئولانه در اسلام
جامعه اسلامی موظف است حمایت همهجانبه خود را در چهار محور سامان دهد:
۱. حمایت روانی-عاطفی: جایگزینی نگاه احترامآمیز و توانمندساز به جای ترحم تحقیرآمیز.
۲. حمایت مادی-معیشتی: تأمین نیازهای اساسی و ایجاد فرصتهای اقتصادی عادلانه به عنوان حقی از بیتالمال.
۳. حمایت فرهنگی-اجتماعی: مشارکتدهی فعال در عرصههای مختلف جامعه و حذف موانع فکری و فیزیکی.
۴. حمایت قانونی-حقوقی: تضمین حقوق این افراد در قوانین و مقررات و جلوگیری از هرگونه تبعیض.
این روز، تنها یک مناسبت نمادین نیست، بلکه فرصتی است برای بازخوانی تعالیم نورانی اسلام و سنجش عملکرد فردی و اجتماعی. جامعه اسلامی باید با عزمی جمعی و برنامهریزی دقیق، پیشگام در ایجاد محیطی فراگیر، بدون مانع و سرشار از فرصتهای برابر باشد. این مهم زمانی محقق میشود که نگاهها از «ترحم» به «تکلیف» و از «محدودیت» به «فرصت شکوفایی» تغییر یابد.
بیاییم در پرتو آموزههای اسلام، جامعهای بسازیم که در آن، همه انسانها، با هر توانمندی، در سایه امنیت و احترام رشد کنند و نقش آفرین باشند. زیرا معلولیت، جلوهای از حکمت الهی برای آزمون انسانیت، عدالت و تعهد واقعی جامعه است.
مطالب دیگر
پیوند صنعت و رسانه برای جهش تولید
