سرمايه بى پايان

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «بلاغ» در تعریف قناعت می‌توان گفت، حالتی است که انسان با داشتن آن با حداقل ضروریات زندگی می‌سازد و به دنبال زرق‌ و برق و اضافاتی که فکر و وقت انسان را پیوسته به خود مشغول می‌دارد و او را آلودهٔ انواع محرمات می‌کند، نمی‌رود.

داشتن این روحیه به منزلهٔ ثروت پایان‌ناپذیر است، چراکه انسان را از تمام ثروت‌های دنیا بی‌نیاز می‌سازد؛ همواره سربلند زندگی می‌کند و با عزت و آبرو ادامهٔ حیات می‌دهد، دست نیاز به سوی دیگران دراز نمی‌کند و عمر خود را در مسیر تشریفات و تجملات بر باد نمی‌دهد.

در گفتار حکیمانهٔ ۴۴، امام علی‌ (علیه‌السلام) در فضیلت قناعت‌پیشگان فرمود «طُوبَى لِمَنْ ذَکَرَ الْمَعَادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسَابِ وَ قَنِعَ بِالْکَفَافِ»؛ خوشا به حال کسی که (پیوسته) به یاد معاد باشد و برای روز حساب عمل کند، به مقدار کفایت قانع گردد و از خدا راضی باشد.

در خطبهٔ ۱۹۲ نیز در میان اوصاف انبیا، این وصف برجسته را چنین شمرده است «مَعَ قَنَاعَةٍ تَمْلَأُ الْقُلُوبَ وَ الْعُیُونَ غِنًى»؛ آنان دارای قناعتی بودند که دل‌ها و چشم‌ها را پر از بی‌نیازی می‌کرد.

در بحارالأنوار نیز از آن حضرت نقل شده که فرمود «طَلَبْتُ الْغِنَى فَمَا وَجَدْتُ إِلَّا بِالْقَنَاعَةِ، عَلَیْکُمْ بِالْقَنَاعَةِ تَسْتَغْنُوا»؛
من در جست‌وجوی توانگری برآمدم، آن را جز در قناعت نیافتم (زیرا حرص، غالب توانگران را راحت نمی‌گذارد). بنابراین قناعت‌پیشه کنید تا بی‌نیاز شوید.

قابل توجه این که این گفتار حکیمانه از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز نقل شده است؛ چنان‌که سیّد رضی می‌گوید «وَ قَدْ رُوِیَ هذَا الْکَلَامُ عَنِ النَّبِیِّ (صلی‌الله‌علیه‌وآله)» این حدیث را متّقی هندی در کتاب کنزالعمّال که از منابع معروف اهل سنت است، آورده است.

این نکته نیز حائز اهمیت است که سرچشمهٔ بسیاری از نارضایتی‌های مردم و شکایت آنان از وضع زندگی، کمبودها و فقر نیست؛ بلکه گاه می‌بینیم همه‌چیز دارند اما باز ناله و فریاد می‌کنند.

عامل اصلی آن عدم قناعت و توقعات بی‌حد و حساب است و اگر همگی به مقدار نیاز قانع باشند، آرامش بی‌مانندی در جامعه حاکم می‌شود و بسیاری از پرونده‌های جنایی و تجاوز به اموال برچیده خواهد شد و کرامت انسانی و پاکی دامان از گناه فراهم می‌شود.

ابن‌ ابی‌الحدید در این‌جا گفتار زیبایی از «بقراط» (یا سقراط) نقل می‌کند که مردی او را در حال خوردن بعضی از سبزی‌های بیابانی دید. به او گفت: اگر در خدمت پادشاه بودی، نیاز به خوردن این‌ها نداشتی.
سقراط پاسخ داد: اگر تو نیز این‌گونه غذا می‌خوردی، نیازمند نوکری پادشاه نبودی!
شاعر می‌گوید:
گنجِ آزادگی و گنجِ قناعت گنجی است‌
که به شمشیر میسّر نشود سلطان را.

انتهای خبر/