ناترازی کود؛ زخمی کهنه در مازندران
با نگاهی واقع‌بینانه، تداوم وابستگی به سایر استان‌ها برای تأمین نهاده‌هایی مانند کود اوره، نه‌تنها امنیت غذایی منطقه را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه بهره‌وری و درآمد کشاورزان را نیز با تهدید مواجه می‌سازد.
اکنون بیش از هر زمان دیگری، نیاز به تصمیم‌گیری شجاعانه و علمی برای ایجاد زیرساخت‌های کلیدی در استان احساس می‌شود؛ زیرساخت‌هایی که نه‌تنها تأمین‌کننده نیاز امروز باشند، بلکه پاسخگوی رشد و توسعه کشاورزی در افق آینده نیز باقی بمانند.
چالش بازار آزاد و ضرورت سرمایه‌گذاری هدفمند
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان در گفتگو با خبرنگار بلاغ، ضمن ارائه تصویری روشن از وضعیت توزیع کود، بر لزوم سرمایه‌گذاری هدفمند در صنایع بالادستی و پایین‌دستی کشاورزی استان تأکید کرد.
بابک مومنی با اشاره به وضعیت توزیع کود شیمیایی در استان اظهار کرد: در شرایط فعلی، با توجه به نیاز بالای کشاورزان مازندرانی به نهاده‌های پایه از جمله کود، هرگونه خروج این مواد از چرخه رسمی توزیع و ورود به بازار آزاد در استان مازندران در فرآیند مصرف، ایجاد اختلال می‌کند و کشاورزان را با چالش مضاعف مواجه می‌کند.
وی افزود: در حال حاضر، تولید کودهایی مانند آمونیاکی یا دارای زنجیره پروپیل در کشور انجام می‌شود؛ اما نکته قابل‌تأمل این است که با وجود افزایش نرخ یارانه‌ای کود از ۴۰۰ به ۷۰۰ هزار تومان، همچنان شاهد فعالیت دو بازار موازی هستیم؛ یکی بازار یارانه‌ای دولتی و دیگری بازار آزاد که اساساً نباید وجود داشته باشد. پرسش جدی این است که منشأ تأمین کود بازار آزاد چیست؟ این موضوع نیازمند بررسی عمیق و تخصصی است.
مومنی در ادامه با اشاره به برخی سوءاستفاده‌ها در سیستم پایش الگوی کشت، گفت: در برخی استان‌ها که به دلیل خشکسالی موفق به اجرای کشت تعریف‌شده نشده‌اند، ممکن است هنوز در سامانه، سهمیه کود برای آن‌ها ثبت شده باشد و بدون انجام کشت، اقدام به دریافت کود و سپس تزریق آن به بازار آزاد کنند. این فقط یک احتمال است و نیازمند بررسی دقیق توسط مراجع ذی‌ربط است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران به وضعیت توزیع از سوی پتروشیمی‌ها نیز اشاره کرد و گفت: بخشی از تولیدکنندگان پتروشیمی در قالب بنگاه‌های خصوصی فعالیت می‌کنند و صد درصد زیر نظر دولت نیستند. بنابراین، نمی‌توان با اطمینان کامل گفت که تمام تولیدات آن‌ها فقط از طریق شبکه رسمی خدمات حمایتی کشاورزی عرضه می‌شود. احتمال ورود برخی محصولات به چرخه توزیع خارج از سامانه رسمی نیز باید بررسی شود. نظارت بر مبادی خروجی این شرکت‌ها باید با دقت و به‌صورت مستمر انجام گیرد.
وی تأکید کرد: در استان مازندران، با توجه به کمبود بالای نهاده، هرگونه خروج کود از چرخه رسمی به سمت بازار آزاد در حجم قابل‌توجه بسیار دور از ذهن است، مگر در موارد بسیار جزئی یا خطاهای سیستمی که آن هم توسط دستگاه‌های نظارتی رصد می‌شود. اما در استان‌هایی که تولید ندارند یا تحت‌تأثیر خشکسالی قرار گرفته‌اند، بررسی دقیق‌تر وضعیت تخصیص و مصرف کود ضروری است.
مومنی ادامه داد: به‌طور کلی استان مازندران سالانه به حدود ۲۳۰ هزار تُن انواع کود شیمیایی نیاز دارد که رقم قابل توجهی است.
وی با اشاره به اینکه اصلی‌ترین نگرانی در تأمین نهاده‌ها مربوط به بخش شالیکاری و کشت برنج است، گفت: بخش عمده دغدغه‌های ما در این حوزه، مربوط به تأمین کود اوره (کود سفید) برای شالیکاران استان است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اشاره به مشکلات تأمین اوره در سال گذشته افزود: کود اوره در حال حاضر در هفت کارخانه پتروشیمی داخل کشور تولید می‌شود. اما در زمستان سال گذشته، به دلیل ناترازی انرژی و اولویت‌دهی به مصرف خانگی گاز، بسیاری از صنایع بزرگ کشور از جمله پتروشیمی‌ها در تأمین خوراک خود با بحران مواجه شدند و همین امر، تولید کود را نیز با چالش‌هایی همراه کرد که استان مازندران نیز از این قاعده مستثنی نبود.
مومنی در پاسخ به سوال خبرنگار بلاغ پیرامون شعار سال «سرمایه‌گذاری برای تولید» و نیاز جدی استان‌های شمالی به تأسیس کارخانه‌های تولید کود، تصریح کرد: با این دیدگاه کاملاً موافقم. نه تنها مازندران، بلکه استان‌های همسایه مانند گیلان و گلستان نیز که از قطب‌های اصلی تولید برنج و گندم کشور به شمار می‌روند، فاقد صنایع پتروشیمی مرتبط با تولید کود هستند و این خلأ همچنان پابرجاست.
وی تأکید کرد: مازندران به‌عنوان استان اول در تولید برنج، در کنار گلستان که قطب تولید گندم کشور است، نیاز مستمری به کود اوره دارند. اما متأسفانه همچنان در تأمین این نهاده راهبردی، وابسته به استان‌هایی مانند خراسان شمالی (پتروشیمی بجنورد) و خوزستان (پتروشیمی بندر امام) هستیم.
مومنی در ادامه خاطرنشان کرد: اگر زیرساخت‌ها و بسترهای لازم برای ایجاد پتروشیمی‌های پیشرفته با فناوری روز و در عین حال سازگار با محیط زیست در استان مازندران فراهم شود، قطعاً می‌توان با کمترین آسیب زیست‌محیطی، پروژه احداث کارخانه تولید کود را در استان کلید زد.
وی با بیان اینکه شمال کشور به‌طور کامل فاقد کارخانه پتروشیمی است، افزود: امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند آن هستیم که با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، این خلأ اساسی را جبران کنیم. اگر تکنولوژی صحیح و ظرفیت‌سنجی دقیق در کار باشد، ایجاد صنایع پتروشیمی می‌تواند یک فرصت طلایی برای توسعه اقتصادی و کشاورزی استان مازندران باشد.
مومنی در ادامه درباره موانع استقرار صنایع تولید کود در استان مازندران گفت: «یکی از پرسش‌های مهم، امکان استقرار صنایع شیمیایی در مازندران با توجه به اقلیم و ملاحظات محیط‌زیستی است. سازمان حفاظت محیط‌زیست معتقد است که این صنایع جزو آلاینده‌ها محسوب شده و نمی‌توانند در استان مستقر شوند. اما در استان گلستان مجوزهایی صادر شده و این خود نیازمند شفاف‌سازی است.»
وی افزود: در مناطقی از مازندران که شرایط کویری دارند، مانند چهاردانگه، می‌توان بررسی کرد که آیا امکان استقرار این صنایع با رعایت الزامات زیست‌محیطی و تأمین آب وجود دارد یا نه. پاسخ به این پرسش نیازمند تحلیل دقیق و نظر کارشناسی از سوی سازمان محیط زیست است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران در پایان تأکید کرد: اگر می‌خواهیم کشاورزی مازندران همچنان پویا و پایدار بماند، به دو رکن اساسی نیاز داریم؛ نخست، صنایع بالادستی که نهاده تولید می‌کند و دوم، صنایع پایین‌دستی که محصولات را فرآوری و با ارزش افزوده به بازار عرضه می‌کند. تحقق این مهم، نیازمند تلاش مضاعف در سطح ملی و استانی است.
از سوی دیگر، اگرچه حساسیت‌های محیط زیستی در استقرار صنایع شیمیایی کاملاً قابل درک است، اما این موضوع نمی‌تواند به‌تنهایی مانعی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی باشد که امکان استقرار هدفمند آن‌ها در مناطق دارای ظرفیت زیستی، مانند بخش چهاردانگه وجود دارد. نکته مهم‌تر، استفاده از فناوری‌های نوین و کم‌آلاینده در طراحی این صنایع است که می‌تواند مسیر توسعه‌ای متوازن و پایدار را هموار کند.
اگر خواهان پایداری و توسعه واقعی کشاورزی هستیم، باید همزمان به دو بخش توجه کنیم: اول، صنایع بالادستی که نهاده‌ها را تأمین می‌کند و دوم، صنایع پایین‌دستی که محصولات را فرآوری و با ارزش افزوده روانه بازار می‌کند. هر دو بخش نیازمند حمایت، سرمایه‌گذاری و عزم ملی است. امروز کشاورزی ما بیش از هر زمان دیگر، به تصمیمات استراتژیک نیاز دارد.
در نهایت، کشاورزی مازندران برای ماندگاری در جایگاه استراتژیک خود، به پشتیبانی همه‌جانبه در زنجیره تأمین نیاز دارد؛ از تولید کود در داخل استان گرفته تا فرآوری محصولات در صنایع پایین‌دستی. تحقق این اهداف، بدون برنامه‌ریزی یکپارچه، تعامل میان‌بخشی و سرمایه‌گذاری بلندمدت ممکن نخواهد بود.
گزارش: مجتبی قربانی
انتهای خبر/
ارسال دیدگاه
مجموع دیدگاهها : 0در انتظار بررسی : 0انتشار یافته : 0