تولد دوباره رؤیاها
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسانه بابل به نقل از بلاغ؛ نارسایی‌های حوزه باروری و سلامت زنان، فراتر از یک معضل فردی، به یک چالش عمومی بدل شده است. در رأس این چالش‌ها، عارضه‌ای به نام نارسایی زودرس تخمدان یا «یائسگی زودرس» قرار دارد که برآوردها نشان می‌دهد ۱ درصد از زنان زیر ۴۰ سال را درگیر می‌کند. این وضعیت، تهدیدی مضاعف برای سلامت زنان محسوب می‌شود؛ چرا که علاوه بر ناباروری، کمبود استروژن درازمدت خطر ابتلا به پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی-عروقی را به‌طور جدی افزایش می‌دهد.
علل ناباروری در سال‌های اخیر دستخوش تغییر شده و سهم عوامل مرتبط با سبک زندگی در آن فزونی یافته است؛ چاقی مفرط، مصرف دخانیات، الکل و استرس شدید، از جمله علل شایع و قابل تعدیل ناباروری محسوب می‌شوند. این عوامل محیطی در کنار بیماری‌های زمینه‌ای کنترل‌نشده مانند دیابت و تیروئید، باروری را تحت تأثیر قرار داده و لزوم توجه به پیشگیری و تنظیم دقیق رفتارها را بیش از پیش نمایان می‌سازند.
در پرتو بحران عمومی ناباروری در کشور، استان مازندران نیز با چالش‌های جدی روبرو است؛ از یک سو، عوامل محیطی و سبک زندگی (مانند چاقی مفرط، مصرف دخانیات و استرس شدید) تهدیدات محلی را افزایش داده و از سوی دیگر، متمرکز بودن مراکز درمان تخصصی در گذشته، زوج‌های استان را متحمل هزینه‌های مضاعف ایاب و ذهاب می‌کرد. بر این اساس، هوشیاری عمومی نسبت به لزوم اصلاح سبک زندگی و مراجعه به مرکز جامع و تخصصی استان (برای بهره‌مندی از خدمات یکپارچه) جهت جلوگیری از اتلاف زمان و هزینه، ضرورتی حیاتی محسوب می‌شود.
در همین رابطه، فاطمه قاسم‌زاده، فوق تخصص نازایی و لاپاراسکوپی در گفتگو با خبرنگار بلاغ، نارسایی زودرس تخمدان (یائسگی زودرس) را به معنای توقف عملکرد مناسب تخمدان‌ها قبل از ۴۰ سالگی تعریف کرد و گفت: اگرچه در بسیاری از موارد علت دقیق این عارضه نامشخص است، اما عوامل شناخته شده‌ای نظیر مسائل ژنتیکی (مانند سندرم ترنر)، بیماری‌های خودایمنی (مثل تیروئید یا دیابت)، عفونت‌ها (مانند اوریون یا سل) و مداخلات پزشکی (شیمی‌درمانی، رادیوتراپی یا جراحی) می‌توانند زمینه‌ساز این بیماری باشند.
علائم و تشخیص بیماری
وی در خصوص علائم این عارضه اظهار کرد: علائم یائسگی زودرس مشابه یائسگی طبیعی است و شامل گُرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن و اختلالات خواب و خلق‌وخو است. اما نشانه اصلی آن، نامنظمی یا قطع کامل قاعدگی (آمنوره) برای حداقل چهار ماه است.
فوق تخصص نازایی و لاپاراسکوپی افزود: تشخیص قطعی بر اساس علائم بالینی و اندازه‌گیری دو مرتبه هورمون FSH با فاصله یک ماه است که در این بیماران معمولاً بالاتر از ۴۰ میلی‌واحد بین‌المللی در میلی‌لیتر است.
پیامدهای جدی عدم درمان
این جراح زنان هشدار داد: مهم‌ترین عواقب این بیماری شامل ناباروری و ریسک‌های بلندمدت ناشی از کمبود استروژن است که بدنبال آن بیماری‌هایی نظیر پوکی استخوان (به دلیل کاهش طولانی‌مدت استروژن)، بیماری‌های قلبی-عروقی ( افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی)، مشکلات روانی(افزایش احتمال افسردگی و اضطراب) و هورمون درمانی برای پیشگیری از عوارض، را می‌توان متصور بود.
فوق تخصص نازایی و لاپاراسکوپی بر ضرورت هورمون درمانی جایگزین (HRT) تأکید کرد و گفت: درمان با HRT برای بیماران غیرباردار تا سن یائسگی طبیعی (حدود ۵۰ سالگی) ضروری است تا هم علائم مدیریت شوند و هم از عواقب جدی و بلندمدت مانند پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی جلوگیری شود.
قاسم‌زاده،خاطرنشان کرد: برای زنانی که تمایل به بارداری دارند، اغلب نیاز به استفاده از روش‌هایی نظیر اهدای تخمک یا سایر تکنیک‌های کمک‌باروری است.
وی، در تشریح عوامل ناباروری و مراحل درمانی، اعلام کرد: بر اساس آخرین شواهد علمی، درمان ناباروری طیفی از اقدامات ساده تا روش‌های نوین را شامل می‌شود.
نقش سبک زندگی در ناباروری
این جراح زنان، سبک زندگی را یک علت شایع ناباروری معرفی کرد و افزود: چاقی مفرط، مصرف دخانیات و الکل و استرس شدید، مستقیماً با این عارضه مرتبط هستند و اقدامات درمانی اولیه شامل تنظیم سبک زندگی، از جمله کاهش وزن، قطع سیگار و الکل، و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند قند و تیروئید است.
فوق تخصص نازایی و لاپاراسکوپی مراحل بعدی درمان را به ترتیب شامل درمان‌های دارویی و روش‌های کمک‌باروری دانست و توضیح داد: درمان‌های دارویی( القای تخمک‌گذاری) و روش‌های پیشرفته‌تر شامل تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI) و یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) است.
قاسم‌زاده به روش‌های نوین کمک‌باروری از جمله جراحی لاپاراسکوپی اشاره کرد و گفت: از این روش‌ها برای درمان آندومتریوز، برداشتن چسبندگی‌ها، فیبروم‌ها یا کیست‌های تخمدانی و همچنین اصلاح انسداد لوله‌ای استفاده می‌شود.
جراح زنان و فوق تخصص نازایی، در ادامه سخنان خود به چالش‌های اقتصادی درمان ناباروری در کشور اشاره کرد و بر لزوم حمایت دولت و بیمه‌ها تأکید کرد.
وی با اشاره به طولانی بودن روند تشخیص و درمان ناباروری، گفت: بسیاری از درمان‌های کمک‌باروری مانند IVF، هزینه‌های بالایی دارند و سهم پرداختی بیمار را افزایش می‌دهند. همین مسئله باعث می‌شود که بسیاری از زوجین درمان را رها کنند.
این فوق تخصص نازایی با بیان اینکه ۳ میلیون زوج نابارور در کشور وجود دارند، افزود: هزینه‌های بالای درمان، در کنار هزینه‌های ایاب و ذهاب (به دلیل متمرکز بودن مراکز تخصصی در شهرهای بزرگ)، بسیاری از زوج‌ها را از پیگیری درمان منصرف می‌کند.
قاسم‌زاده تنها راهکار مؤثر برای رفع این موانع را افزایش سهم حمایت‌های دولتی و سازمان‌های بیمه‌گر از هزینه‌های درمان ناباروری دانست و تصریح کرد: زمانی که دولت از این درمان‌ها حمایت کند، آمار مراجعه برای درمان افزایش می‌یابد؛ تأسیس مراکز جامع درمان ناباروری در مراکز استان‌ها، مانند راه‌اندازی مرکز بیمارستان امام رضا (ع) در ساری، گام بزرگی برای استان مازندران است تا زوجین برای درمان ناچار به سفر به پایتخت و شهرهای دیگر نباشند.
وی در بخش پایانی سخنان خود، بر لزوم مراجعه زوجین به مراکز تخصصی و دوری از اطلاعات نادرست تأکید کرد و با اشاره به حساسیت و پیچیدگی موضوع ناباروری گفت: تشخیص و درمان ناباروری باید حتماً توسط فوق تخصص ناباروری انجام شود.
این متخصص هشدار داد: زوجین باید قویاً از کسب اطلاعات از شبکه‌های اجتماعی و دریافت مشاوره از پزشکان عمومی یا متخصصان دیگر که در این حوزه تمرکز ندارند، پرهیز کنند.
دکتر قاسم‌زاده مهم‌ترین مزیت مرکز جامع ناباروری (نظیر مرکز ساری) را در یکپارچگی خدمات دانست و افزود: وجود این مرکز باعث می‌شود که زوجین دیگر بین چندین پزشک در شهرهای مختلف سرگردان نشوند، که این امر صرفه‌جویی در زمان و هزینه را به دنبال دارد.
وی در پایان متذکر شد: در این مراکز، تمامی خدمات لازم برای تشخیص و درمان، شامل: آزمایش‌های تشخیصی، IUI، IVF، جراحی لاپاراسکوپی، ژنتیک و مشاوره‌های روان‌شناسی به صورت یکپارچه ارائه می‌شود، که این رویکرد جامع، ضامن موفقیت درمانی است.
الگوی یکپارچه و جامع؛ راهکار مدیریت بحران در مازندران
به گزارش بلاغ؛ وضعیت ناباروری در کشور ابعاد بحرانی پیدا کرده و آمارها نشان‌دهنده وجود ۳ میلیون زوج نابارور است. این بحران با یک چالش اقتصادی جدی در هم تنیده شده است؛ چرا که هزینه‌های سنگین درمان‌های کمک‌باروری و همچنین هزینه‌های جانبی سفر به شهرهای بزرگ (به دلیل متمرکز بودن مراکز)، باعث می‌شود بسیاری از زوج‌ها ناگزیر به رها کردن درمان شوند.
در این شرایط، حمایت‌های مالی و بیمه‌ای کافی، نه یک امتیاز، بلکه یک ضرورت اجتماعی برای امکان دسترسی عادلانه به درمان محسوب می‌شود.
پیچیدگی روند ناباروری و حساسیت درمان، بر لزوم دریافت اطلاعات و درمان تنها از منابع موثق تأکید دارد. زوجین باید قویاً از کسب مشاوره و اطلاعات از منابع نامعتبر مانند شبکه‌های اجتماعی و یا پزشکان غیرمتخصص دوری کنند. تشخیص و تدوین پروتکل درمانی باید منحصراً توسط فوق تخصص ناباروری صورت گیرد؛ در غیر این صورت، احتمال اتلاف زمان، هزینه و تشدید مشکلات سلامتی وجود دارد.
برای مدیریت مؤثر این بحران، نیاز است تا الگوی درمانی از حالت پراکنده به سمت خدمات یکپارچه تغییر کند. تأسیس و تقویت مراکز جامع درمان ناباروری در مراکز استان‌ها، یک گام استراتژیک محسوب می‌شود. این مراکز با ارائه تمامی خدمات تشخیصی، درمانی (IVF، IUI) و حمایتی (روان‌شناسی و ژنتیک) در یک مکان واحد، نه تنها از سرگردانی زوجین جلوگیری می‌کنند بلکه با صرفه‌جویی در زمان و هزینه، کارایی درمانی را به صورت قابل ملاحظه‌ای افزایش می‌دهند. این مدل جامع، الگویی ضروری برای مقابله با چالش ملی ناباروری است.
۱۴۵۲ نوزاد از زوج‌های نابارور متولد شدند
در همین رابطه، ذوالفقار تقوی مدیرکل بیمه سلامت مازندران در گفتگو با خبرنگار بلاغ، اظهار کرد: در حوزه درمان ناباروری، از ابتدای اجرای طرح تاکنون، بیش از ۲ هزار و ۷۰۳ زوج نابارور در سامانه بیمه سلامت مازندران نشان‌دار شده‌اند و خدمات درمانی دریافت کرده‌اند.
وی افزود: خوشبختانه هیچ محدودیتی برای پذیرش زوج‌های نابارور وجود ندارد و تمامی متقاضیان متأهل تا سن ۴۹ سالگی می‌توانند از این خدمات استفاده کنند.
مدیرکل بیمه سلامت مازندران با اشاره به پوشش هزینه‌ها در این طرح توضیح داد: در مراکز درمانی دولتی، ۹۰ درصد تعرفه دولتی و در مراکز خصوصی، ۷۰ درصد تعرفه خصوصی توسط بیمه سلامت پرداخت می‌شود.
تقوی ادامه داد: در حال حاضر چهار مرکز دولتی شامل بیمارستان‌های امام خمینی ساری، فاطمه‌الزهرا بابل، خاتم‌الانبیا بهشهر و شهید بهشتی نوشهر و همچنین سه مرکز خصوصی (مادر ساری، کلینیک مهرگان بابل) مجاز به ارائه خدمات درمان ناباروری در استان هستند.
وی خاطرنشان کرد: در سال ۱۴۰۳ تاکنون حدود ۷۲ میلیارد ریال در این بخش هزینه شده است و ظرفیت ما برای ارائه خدمات به بیش از ۴۸۰ زوج نابارور دیگر تا پایان سال وجود دارد. این طرح هیچ محدودیتی ندارد و هر زوجی که متقاضی باشد، می‌تواند تحت پوشش قرار گیرد.
مدیرکل بیمه سلامت مازندران در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اجرای طرح دارویاری گفت: در این طرح، بیش از یک‌هزار و ۸۳۲ قلم دارو تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفته‌اند. تمام داروهای ایرانی در این طرح بیمه هستند و برای داروهای دارای سهم ارزبری نیز دولت از محل هدفمندی یارانه‌ها یارانه ارزی پرداخت می‌کند.
تقوی در پایان خاطرنشان کرد: گاهی بیماران در داروخانه‌ها با این جمله مواجه می‌شوند که «دارو بیمه نیست»، در حالی که بسیاری از این داروها یا از محل بیمه سلامت و یا از محل یارانه ارزی دولت تأمین می‌شوند. هدف ما این است که هیچ بیماری به ویژه زوجین نابارور، به دلیل ناتوانی مالی از درمان و دریافت دارو باز نماند.
تاکنون بیش از ۵۴۳ هزار و ۴۰۰ زوج در شهرستان‌های استان تحت پوشش قرار گرفته‌اند؛ از این تعداد، ۱۴ هزار و ۸۴۰ زوج نابارور شناسایی شد که تاکنون یک‌هزار و ۷۵۸ نفر باردار شده و یک‌هزار و ۴۵۲ نوزاد متولد شده‌اند.
در پایان باید بگوییم در سایه چالش‌های پنهان سلامت عمومی و موانع سفت و سخت ناباروری، نبردی بزرگ برای احیای نسل و تحقق آرزوهای دیرین در جریان است. جایی که بیش از سه هزار امید ناتمام در انتظار شکوفایی است و علم، از جراحی‌های دقیق لاپاراسکوپی تا روش‌های پیچیده IVF، تنها نیمی از مسیر را می‌سازد؛ نیم دیگر در گروی تعهد مشترک دولت و سازمان‌های بیمه‌گر است؛ تا هیچ خانواده‌ای به دلیل ناتوانی مالی، از آغوش گرفتن نوزاد محروم نماند و گواهی تولد بیش از ۱۴۰۰ نوزاد در مازندران، خود مُهر تأییدی بر فصلی نو از حمایت، همیاری و غلبه بر این چالش ملی باشد.
گزارش: مجتبی قربانی
مطالب دیگر
صبر را پیشه خود سازید
